176. Գործողություն ցույց տվող բառերը (բայերը) դարձրո՛ւ ո՞վ կամ ի՞նչ հարցին պատասխանող, առարկա ցույց տվող բառեր (գոյականներ):

Օրինակ՝
լուծել — լուծույթ, լուծում

սպասել — սպասավոր, սպասյակ, սպասուհի, սպասում:

​Իշխել-իշխան, իշխանություն,

բժշկել-բժիշկ, բժշկություն,

 բացել- բացիչ,բացատ

ուսուցանել- ուսուցիչ, ուսուցչանոց

ճեղքել- ճեղք,

 պահել-պահարան, պահոց

հյուսել-հյուսք,

բանել-բանասիրություն,

 գրել-գիր, գիրք 

գործել-գործ,գործիք

 ​զգալ-զգայարն

հարցնել-հարց,հարցաշար

177. Ինչպիսի՞ հարցին պատասխանող, հատկանիշցույց տվող բառերից (ածականներից) կազմի´րգոյականներ (ի՞նչ հարցին պատախանող բառեր):

Օրինակ՝
տաք — տաքություն:

​Քաջ-քաժություն

մեծ-մեծութն, գեղեցիկ-գեղեցկություն

հատուկ-հատկություն

 հասարակ-հասարակություն

հարմար-հարմարություն

 դեղին-դեղինություն,

 գունատ-գունատություն

հնչեղ-հնչեղություն

շքեղ-շքեղություն,

 ​պերճ-պերճություն

խեղճ-խեղճություն, 

տկար-տկարություն

178. Կետերը փոխարինի´ր փակագծում տրվածբառից կազմված համապատասխան գոյականով:

Ֆրանսիացի Լյուդովիկոս 14-րդ թագավորը կենդանիների նկատմամբ հատուկ վերաբերմունք  (վերաբերվել)  ուներ:  Նա ցանկանում  էր իր պալատական այգում հետաքրքիր գազանանոց (գազանանոց)  ստեղծել:  ճարտարապետը բոլոր  կենդանիների  վանդակները  հովհարաձև  տեղավորեց  փոքր տարածության (տարածել) վրա, որ այցելունները այցելուները (այցելել)  մի կետից  կարողանա տեսնել  բոլոր կենդանիներին:  Հետագայում  ուրիշներն  էլ ընդօրինակեցին   վանդակների  այդպիսի դասավորությունը(դասավորել):

Գոյականի տեսակները

179. Ա և Բ խմբի բառերի տարբերությունը գտի´ր՝ ուշադրություն դարձնելով դրանց սկզբնատառերի գրությանը:

Ա. Հայր, տղամարդ, տղա, ուսուցիչ, վարիչ, վարչապետ, անգլիացի, պարսիկ, կին, տատ, իտալուհի, բժշկուհի,քար, վարդ, երկաթ, առյուծ, արջ: Այս խմբում հասարակ գոյականներ են, որոնք գրվում են փոքրատառերով
Բ. Նաիրա, Արմեն Տիգրանյան, Տիգրան Մեծ, Չալանկ, Մարան, Աֆրիկա (մայր ցամաք), ԱմերիկայիՄիացյալ Նահանգներ (պետություն), Սևան, Արաքս, Նիագարա (ջրվեժ): 

Այս խմբրի գոյականները հատուկ անուններ են, որոնք գրվում են մեծատառուվ

18O. Նախորդ վարժության մեջ տրված ո՞ր գոյականներն են հասարակ և որո՞նք՝ հատուկ:  Պատասխանդ պատճառաբանիր:

161. Հարցում արտահայտող բառը փոխարինի´ր համապատասխան բառով:

Ինչպիսի՞ արև, ինչպիսի՞ օր, ինչպիսի՞ առվակ, ինչպիսի՞ հեռուստացույց, ինչպիսի՞գիրք, ինչպիսի՞մարդ:

Պայծառ արև, լավ օր, քչքչան առվակ, թանգ հեռուստացույց, հետաքրքիր գիրք, մեծ մարդ:

162. Պարզի´ր, թե տրված բառակապակցություններիմեջ ո՞ր բառն է գոյական, ո՞րը` ածական (Ածականանունն առաջացել է ածել բառից: Հին հայերենում ածել նշանակում է ավելացնել, վրան դնել, բերել):

Բարակ բարդի, գանգուր մազեր, առասպելական քաղաք, քառաձի կառք, ստորին շերտ, վերին հարթակ, հեռատես գիտնական:

163. Բառերը բաժանի՛ր երկու խմբի՝ գոյականների ևածականների:

Գոյականներ-Կաղնի, աղջիկ, գետ, բուք, ճշմարտություն, անտուն, Գայանե, տուն, կատու, կաղամբ, հեռուստացույց, Հայաստան, վարդ, Վարդուհի, լիճ, ալիք, մարտ, մարտակառք, կառապան, հեծանիվ, պատմություն, թռչուն, թռիչք, գարուն, արև

Ածականներ-հայտնի, մեծ, կանաչ, բարի, տգեղ, բարկացկոտ, գունավոր, խակ, հետաքրքիր, փշոտ, հզոր, բարձր, հմուտ, մարտական, եռանիվ, ալ, պատմական, խիզախ, բարի, բարեկամական, շքեղ, գարնանային, արևոտ, երկար

164. Ա և Բ խմբի բառերի իմաստների տարբերությունը բացատրի´ր: Ինչպե՞ս են կոչվում այդ բաոերը:

 Ա-  Ա խմբում հատկկություն ցույց տվող բառեր են որոնք կոչվում են ածականներ-

 Բ  —Բ խմբու գործողություն ցույց տվող բառեր են որոնք կոչվում են բայ-

Մեծ​-​մեծանալ
բարձր​-​բարձրանալ
չոր​-​չորանալ
չար​-​չարանալ

165. Տրված զույգ նախադասությունների մեջընդգծված բառերի տարբերությունը բացատրի´ր:

Սարի լանջը կանաչ խոտով է ծածկված: Լանջի խոտնարդեն կանաչում է:
Ի՞նչ պատկեր. ուղիղ գիծ է  ստացվել: Գիծն ուղղի´ր, որ պատկերը ճիշտ ստացվի:
Այդ քաղաքում մի  բարի հսկա էր ապրում: Հսկան բարիացավ ու երեխաներին այգի հրավիրևց:
Աղջիկը շատ գեղեցիկ էր ու քայլում էր նազ անելով: Աղջիկը գեղեցկանում էր օր օրի:
Գոռոզ արքան հրամայեց բարձր ժայռ ի վրաքանդակել իրեն: 
Արքան գոոոզանում էր իր արած գործով ու հաղթանակներով:

կանաչ, ուղիղ բարի  գեղեցիկ Գոռոզ  բառերը հատկություն ցույց տվող բառեր են՝ածականներ

կանաչում, ուղղիր, բարիցավ, գեղեցկանում , այս բառերը գործողություն ցույց տվող բառեր են բայեր

166. Տրված բառերը երեք խմբի բաժանի՛ր և դրանց տարբերությունը բացատրի´ր:

Ծաղիկ, ժամացույց, ջուր, սար, մարդ, երեխա, նավաստի, օձ, ամպ, սև, ինքնաթիռ,առվակ, գարուն,թիթեռ, պահակ, նավակ, հատիկ- Գոյականներ

ջինջ, բուրավետ, մեծ, ջրոտ, ուրախ, ծաղկավետ, հրաշալի, մաքուր, ճկուն,  բացվել, սև, պայծառ, սպիտակ, զաղտնի, ոսկեզօծ, երկաթյա- ածականներ

վազել, թրթռալ, թիավարել, ջրել, գնալ, լողալ, վազվզել, սողալ, իջնել,  չխկչխկալ, գոռգոռալ,բարձրանալ, պահել, ոսկեզօծել- բայեր

167. Բ խմբի նախադասությունների մեջ ընդգծված բառերն ինչո՞վ են տարբերվում Ա խմբի բառակապակցություններում ընդգծված ածականներից և ինչո՞վ են նման:

Ա. Մաքուր սենյակ: -​                Բ.Արագ մաքրեց:
Փափուկ բազմոց: -​                    Մանրամասն պատմեց:
Հատուկ վերաբերմունք: -​        Մեղմորեն ժպտաց:
Հստակ ջուր: -​                           Հազիվ լսվեց:
Երկար օր: -​                                Հպարտորեն խոնարհվեց:

Ա խմբի բառերը ցույց են տալիս առարկաների հատկությունները իսկ Բ խմբրի բառերը գործողության հատկությունները

168. Ընդգծված բառերն ինչո՞վ են նման:

Անմիջապես հասկացա:
Մտերմորեն խրատում էր:
Վաղուց հասել է:
Ամբողջովին մոռացվել է:
Լիովին բավարարվեց:
Բազմիցս ասել եմ: 
Երբեմն լսվում Է:

Ընդգծված բառերը ցույց են տալիս գործողության հատկությունը։

169. Նախորդ վարժության մեջ ընդգծված բառերը գրի´ր: Ինչպե՞ս կանվանես բառերի այդ խումբը:

Անմիջապես, Մտերմորեն , Վաղուց, Ամբողջովին , Լիովին , Բազմիցս, Երբեմն 

170. Ընդգծված բառերը դուրս գրի՛ր: Դրանք բառերի ո՞ր խմբին կավելացնես:

Ուշացած տղան շտապ մոտեցավ խմբի ղեկավարին:
Մեքենան դանդաղ պտտվեց ու կանգնեց:
Այդ մասին հաճախ եմ մտածում:
Այդ օրն իր հոտը հեռու քշեց:
Ուշ հասար. ամեն ինչ վերջացել Է:
Կրկին խնդրում եմ, որ անպայման ընդունեսհրավերը:

Հայոց լեզվով ստեղծվել է մեծ գրականություն։ Գրաբարով է ավանդված հայ հին պատմագրությունը, գիտափիլիսոփայական, մաթեմատիկական, բժշկագիտական, աստվածաբանական-դավանաբանական գրականությունը։ Միջին գրական հայերենով են մեզ հասել միջնադարյան հայ քնարերգության գլուխգործոցները, բժշկագիտական, իրավագիտական նշանակալի աշխատություններ։ Գրական նոր հայերենի արևելահայերեն ու արևմտահայերենիի գրական տարբերակներով ստեղծվել է գեղարվեստական, հրապարակախոսական ու գիտական բազմատիպ ու բազմաբնույթ հարուստ գրականություն։

Վիկիպեդիա

Թումանյան, պատմություն, ուրբաթ, գրքեր, տառեր։

Տառահեքիաթ
Մի տառ կար, որի անունը Ր էր։ Ր տառով շատ բառեր էին սկսվում։ Նա շատ որ պարծենում և բոլորի մոտ ասում էր, որ նա ամենագլխավոր տառն է։ Առանց իրեն ոչ մի բառ չի կարող սկսվել։ Բոլոր տառերը պտք է իրեն լսեն։ Այբուբենը մի օր ջղայնացավ և բոլորի հիշողությունից ջնջեց Ր տառով սխսվող բառերը։ Ր տառը շատ տխրես և ներողություն խնդրեց տառերից։ Այդ ժամանակ Այբուբերը նրան նվիրեց երկու բառ՝ րոպե և Րաֆֆի։

149. Յուրաքանչյուր հարցին պատասխանողմի քանիբառ գրի´ր:

Օրինակ՝

Ինչպե՞ս մոտեցավ: – Արագ մոտեցավ: Իսկույնմոտեցավ: Լրջորեն մոտեցավ:Կամաց–կամացմոտեցավ: Հազիվհազմոտեցավ: Հետզհետեմոտեցավ: Եվ այլն:

Ո՞վ եկավ:

 Նա եկավ։ Մի մարդ եկավ։ Նարեկն եկավ։ Բժիշկն եկավ։ 
Ի՞նչը քաղցրացավ:

Թեյը քաղցրացավ։  Ելակը քաղցրացավ։ Տանձը քաղցրացավ։
Տատը ի՞նչ է անում: 

Տատը գուլպա է գործում։ Տատը սուրճ է խմում։ Տատը գաթա է թխում։ 
Գիրքը ի՞նչ է լինում:

Գիրքը կարդացվում է։ Գիրքը բացվում է։ Գիրքը թերթվում է։
Ինչպիսի՞շնիկ է:

Սիրուն շնիկ է։ Փափուկ շնիկ է։ Չարաճճի շնիկ է։
Ինչպե՞ս գտավ:

Հանկարծ գտավ։ Շատ փնտրեց ու գտավ։ 
Ե՞րբ եկավ;

Առավոտյան եկավ։ Ժամը հինգին եկավ։ Երեկոյան եկավ։ Կեսգիշերին եկավ։

150. Յուրաքանչյուր հարցին պատասխանող մի քանիբառ գրի´ր:

Ի՞նչը վերջացավ:

Միրգը վերջացավ։ Ուտելիքը վերջացավ։ Վառելիքը վերջացավ։
Ո՞վ մտավ:

Հայրիկը մտավ։ Տատիկը մտավ։ Ուսուցչուհին մտավ։
Տղան ի՞նչ արեց:

Տղան ընկավ։ Տղան հաղթեց։ Տղան բարձրացավ։
Անձրևը ի՞նչ եղավ:

Անձրևը կտրվեց։ Անձրևը հորդացավ։ Անձրևը սկսվեց։
Ինչպիսի՞ դաս էր:

Հետաքրքիր դաս էր։ Երկար դաս էր։ 
Ո՞ր գզեստն է հագին:

Հագին կարմիր զգեստն է։ Հագին նոր զգեստն է։
Ինչպե՞ս մոտեցավ:

Շտապ-շտապ մոտեցավ։ Թաքուն մոտեցավ։ Վազելով մոտեցավ։ Կամաց մոտեցավ։
Ե՞րբ կգամ:

Վաղը կգամ։ Երեկոյան կգամ։ Չորեքշաբթի կգամ։
Ինչքա՞ն հետաքրքիր է:

Շատ հետաքրքիր էր։ Քիչ հետաքրքիր էր։

151. Ա և Բ խմբի բառերի իմաստների տարբերությանը բացատրի´ր:

  Ա​                ​Բ

Անտառ         –​խշշում է

աղջիկ           –​խաղում է

մարդ             –​կանգնում է

մեքենա         –​սլացավ

քամի             –​դադարեց

Ա խմբում գոյականներ են, որոնք ցույց են տալիս առարկա կամ իր

Բ  խմբում բայեր են որոնք ցույցեն տալից գործողություն

152. Ա և Բ խմբի բառերի իմաստների տարբերությունը բացատրի´ր:

Ա​                Բ

Պար       –​ պարում է
երգ​   –​ երգել է
կանչ​   – ​ կանչել է
հարց ​   –​ հարցրել է
կապ​   – ​ կապում  է

Ա խմբում գոյականներ են, որոնք ցույց են տալիս առարկա կամ իր

Բ  խմբում բայեր են որոնք ցույցեն տալից գործողություն

153. Ա և Բ  խմբի բառերի տարբերությունը գտի´ր  (ի՞նչեն  ցույց տալիս, ի՞նչ հարցերի ենպատասխանում): Բխմբի ր ստերին ին՞չանուն կարելի  է տալ:

Ա. Տղա, թանաք, խրճիթ, արգելք, բաժակ, բանալի, տատիկ, ուսուցչուհի, թռչուն, հեղեղ, դերձակ:

  Գոյականններ են, որոնք պատասխանում են ո՞վ , ովքե՞ր, ի՞նչ, ինչե՞ր
Բ. Հնձում ենք, խաղում էինք, լուսավորում ես, կտցահարեց, վազում էիք, թակում եմ, հեղեղել է, խռնվում են, շփոթեցի, բացել եք:

Բայերն են , որոնք պատասխանում եմ Ի՞նչ անել,  ի՞նչ լինել հարցերին

154. Տրված բառախմբերում պակասող բառերն ավելացրո´ւ , որ դառնան նախադասություննր:

Բակում մի երիտասարդ սրինգ էր նվագում։.
Երեխան քարերի մեջ ինչ–որ բան գտան։
Մի մարդ մութ գիշերով ձոր գնաց։
Անձրևը անընղհատ գալիս էր։
Արևի առաջին շողերի հետ քաղաքն աղմուկով արթնացավ։

155. Նախորդ աոաջադրանքը կատարելիսինչպիսի՞բառեր ավելացրիր:

Դրանք բայեր են: Հին հայերենում«բայ»նշանակում է «խոսում է, ասում է»:

156. Ի՞նչ ընդհանրություն ունեն ընդգծվածբառերը(ի՞նչ հարցի են պատասխանում, ի՞նչեն ցույց տալիս):

Արջը տանձ է ուտում:
Մեր բարդին սոսափում է:
Սևաչյա աղջիկը երգում է:
Միայնակ ծաղիկը սպասում էր վերջինքամուն:
Անվանի մարզիկի հետ հանդիպելու կգա՞ս:
Նա մոտեցավ խշշացող գետին:

157. Գոյ արմատով կազմվածբառերիբացատրությունը կարդա՛:
«Գոյական» անունն ինքդ բացատրի´ր:

Գոյ – էակ, էություն, արարած:
Գոյություն – լինելը, լինելիություն:
Գոյանալ – գոյություն ստանալ, առաջանալ:
Գոյատևել – գոյություն ունենալով տևել, շարունակվել:
Անգո – գոյություն չունեցող:

158. Փորձի´ր բացատրել, թե ընդգծվածբառերը ինչո՞ւեն կոչվում գոյականներ:

Այդ մարդը համարյա ամեն ինչ հիշում է:
Ծերունի արաբը մի բլուր ցույց տվեց՝ ասելով, որայնտեղ է փետրվող պալատը:
Բաբելոնյան աշտարակը փնտրել են և´հնագետները,և´նրանք, որոնք ուղղակի գանձեն փնտրել:
Այժմ ավելի հազվադեպ էր քարավանանցնում այդժայռի տակով, և աղբյուրի մոտավելի հազվադեպ էրմարդ երևում:
Քամին պատին փակցված ազդագիրն էրպոկում:
Կյուրոսն այնտեղ մի քաղաք էր հիմնել:

159. Ա և Բ խմբի բառերի իմաստների տարբերությունը բացատրի՛ր:

Ա​​Բ

Դեղին​ ​– ​դեղնել
փոքր ​– ​փոքրանալ
բարի ​– ​բարիանալ
սիրուն​– ​սիրունանալ

Ա խմբում ածականներնեն, որոնք ցույց են տալիս առարկային հատկանիշը

Բ խմբում բայերն են , որոնք ցույց են տալիս գործողություն։

Ուղտին ասաց մի ծեր կրիա.
– Բարձրահասա՛կ իմ հարեւան,
Ի՞նչ ես դնում դու շարունակ
Զույգ սապատդ հարվածի տակ,
Հարթում այլոց կռիվ ու վեճ,
Անվերջ ընկնում կրակի մեջ:
Հաշտեցնում ես ու խրատում,
Ու վերջում էլ քեզ են դատում,
Թե՝ կողմնապահ եղավ, տեսա՞ր,
Մեզ նախատեց անհավասար:
Թող ջլատեն լավ մեկմեկու,
Հաղթանակին կտիրես դու։
Լսեց ուղտը երկնասլաց
Եվ հեգնանքով նրան ասաց.
– Զարմանում եմ, կրիա՛ եղբայր,
Քո մորթապաշտ վարքի համար:
Թաքնվում ես պատյանում գորշ,
Մինչեւ անցնի պահն անախորժ:
Թե երկնքից ցած թափվի հուր,
Չես հասցնի դու մի կում ջուր
Շուրթը ճաքած որթին պապակ,
Բայց խաղողը կուտես անհագ…
Որ տեղն էլ գա, քեզ կգովես,
Թե. «Վազերը տնկել եմ ես»:
Մի՛ յուրացրու փառքն անվաստակ,
Ե՛լ դարանից, ապրի՛ր շիտակ:
Հոգսը կիսի՛ր քո դրկիցի,
Ճիշտ խոսքից էլ մի՛ նեղացիր։

Im bararan